Орчны шинжилгээний мэдээ > Гадаргын усны чанар
Сэлэнгэ аймгийн гадаргын болон хаягдал ус, агаарын чанарын 2021 оны 3 дугаар сарын тойм
Сэлэнгэ аймгийн гадаргын болон хаягдал ус, агаарын чанарын
2021 оны 3 дугаар сарын тойм
1.Гадаргын усны чанар
Сэлэнгэ аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори нь гадаргын усны хяналт-шинжилгээний хөтөлбөрийн дагуу 2021 оны 3 дугаар сард Сэлэнгэ мөрөн, Орхон, Зэлтэр, Ерөө, Туул голуудын хяналт-шинжилгээний цэгээс нийт 8 усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын 20 гаруй үзүүлэлтийг тодорхойллоо.
Сэлэнгэ мөрөн, Сэлэнгэ голын Сэлэнгэ-12 дугаар зөрлөг цэгээс 2 удаа, Зүүнбүрэн хяналт-шинжилгээний цэгээс 1 удаа усны сорьц авч, усны химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 268-297 мг/л-т хэлбэлзэж, хүчилтөрөгчийн горим хэвийн, 3 дугаар сарын 19-нд Сэлэнгэ-12 дугаар зөрлөгийн орчмоос авсан усны сорьцонд биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч /БХХ5/-ийн агууламж 4.3 мгО/л буюу MNS4586:98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-аас 1.43 дахин, сорьцонд усан дахь аммонийн азот /NH4/-ын агууламж 0.51 мгN/л буюу ХА-аас 1.02 дахин, нитритийн азотын /NО2/-ын агууламж 0.022 мгN/л буюу ХА-аас 1.1 дахин давж голын гольдролын дагуу бага зэргийн бохирдолтой байна.
Орхон гол, Орхон голын Шаамар, Сүхбаатар хяналт-шинжилгээний 2 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 179-187 мг/л-т хэлбэлзэж, хүчилтөрөгчийн горим хэвийн, ХА-аас давсан үзүүлэлтгүй бохирдолгүй байлаа.
Зэлтэр гол, Зэлтэр голын Түшиг хяналт-шинжилгээний 1 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 162.1 мг/л, ХА-аас давсан бохирдолгүй байна.
Ерөө гол, Ерөө голын Дулаанхаан хяналт-шинжилгээний 1 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 132.6 мг/л, ХА-аас давсан бохирдолгүй байна.
Туул гол, Туул голын Орхонтуул хяналт-шинжилгээний 1 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 449 мг/л, ХА-аас давсан бохирдолгүй байна.
Ус бохирдуулах бодисын агууламж
Хүснэгт 1
|
№ |
Усны харуулын нэр |
Бохирдуулах бодис, мг/л |
|||||
|
О2 |
БХХ5 |
ПИЧ |
NH4 |
NO2 |
P |
||
|
1 |
Сэлэнгэ - Зүүнбүрэн |
- |
- |
0.6 |
0.04 |
0.003 |
0.008 |
|
2 |
Сэлэнгэ – 12 р зөрлөг 10 |
10.1 |
1.8 |
0.8 |
0.02 |
0.005 |
0.023 |
|
3 |
Сэлэнгэ – 12 р зөрлөг 20 |
11.1 |
4.3 |
8.3 |
0.51 |
0.022 |
0.080 |
|
4 |
Орхон – Шаамар |
9.30 |
2.6 |
1.8 |
0.06 |
0.007 |
0.041 |
|
5 |
Орхон – Сүхбаатар |
9.56 |
3.5 |
2.1 |
0.06 |
0.05 |
0.028 |
|
6 |
Зэлтэр-Зэлтэр |
- |
- |
0.8 |
0.48 |
0.002 |
0.014 |
|
7 |
Ерөө-Дулаанхаан |
- |
- |
3.0 |
0.80 |
0.004 |
0.010 |
|
8 |
Туул-Орхонтуул |
- |
- |
1.9 |
0.14 |
0.011 |
0.019 |
|
|
MNS 4586:98 |
|
|
10.0 |
0.5 |
0.02 |
0.1 |
2.Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ
2021 оны 3 дугаар сарын 10-нд, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын “Урсгал-Ус” ХХК-ны хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж /цаашид ЦБ гэх/-ийн орох, гарах цэгээс авсан хаягдал бохир усны 2 сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнгээс үзэхэд ЦБ-аас гарч байгаа ус 75.9%-ийн цэвэршүүлэлттэй байжээ.
2021 оны 3 дугаар сарын ЦБ-ын орж байгаа болон цэвэршүүлээд гарч байгаа хаягдал бохир усны сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнг MNS 4943:2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн байгаа орчинд нийлүүлэх хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (цаашид ЗДХ гэх)-тэй харьцуулан хүснэгт 2-т үзүүллээ.
Хүснэгт 2
|
Цэвэрлэх байгууламж |
Цэг |
РН |
Ж/б |
өнгө |
БХХ5 |
ПИЧ |
P |
NH4 |
NO2 |
NO3 |
Цэвэрлэгээний чанар % |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
|
MNS 4943:2015 |
|
6-9 |
30 |
|
20 |
20 |
1.5 |
15 |
|
||
|
Сэлэнгэ,Сүхбаатар “Урсгал-Ус” ХХК-ны ЦБ |
Орж |
6.92 |
871.0 |
60.84 |
82.0 |
41.6 |
1.617 |
7.64 |
0.251 |
8.8 |
75.9 |
|
Гарч |
7.05 |
1.4 |
22.17 |
19.5 |
5.3 |
||||||
Тайлбар: Нийт азот, фосфор, MNS 4943-2015 “Хаягдал ус”-ны стандартад заагдсан хүрээлэн байгаа орчинд нийлүүлэх хаягдал усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнээс давсан үзүүлэлтүүдийг тодруулав.
Дүгнэлт: Сэлэнгэ мөрөн, Орхон, Зэлтэр, Ерөө,Туул голууд цэвэр байлаа.
Энэ сард Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын “Урсгал Ус” ХХК-ны ЦБ-ийн цэвэрлэгэний чанар 75.9% ба цэвэршүүлээд гарч байгаа усанд нийт азот 1.1 дахин, фосфор 1.08 дахин тус тус давсан байна.
Агаарын шинжилгээ: Агаарын чанарын 1-р харуулын 03-р сарын ажиглалтын дүнгээс үзэхэд агаар дахь хүхэрлэг хийн дундаж агууламж 0.005 мг/м3, хамгийн их нь 0.012 мг/м3, азотын давхар ислийн дундаж агууламж 0.017 мг/м3, хамгийн их нь 0.036 мг/м3 нийт тоосны дундаж агууламж 0.064 мг/м3, хамгийн их нь 0.321 мг/м3, PM10 тоосонцорын дундаж агууламж 0.066, хамгийн их нь 0.147 байсан бөгөөд агаар болон хөрсөн дээрхи цацрагийн түвшин фон түвшнээс даваагүй байна. Сүхбаатар суманд агаарт MNS 4585:2016 стандарт дахь хүлцэх агууламжаас PM10 тоосонцор 3 дугаар сарын 01-ний өдөр 1.47 дахин PM10 тоосонцор 3 дугаар сарын 11-ний өдөр 1.01 дахин давж бага зэргийн бохирдол үүссэн байна.
Мандал сумын агаар дахь түгээмэл бохирдуулагч хий болох азотын давхар ислийн дундаж агууламж 0.014 мг/м3, хамгийн их агууламж 0.034 мг/м3, хүхэрлэг хийн дундаж агууламж 0.003 мг/м3, хамгийн их агууламж 0.011 мг/м3 байна.
Мэдээ бичсэн: БОШЛ-ын инженер М.Өнөржаргал
Холбоотой мэдээний жагсаалт
Орчны шинжилгээний мэдээ
Онцлох мэдээ
20 цаг
Үзэгдэлгүй
ӨНӨӨДӨР
Үүлшинэ
6 м/с
